Belateko Andre Maria Erreginaren baseliza

Santiago Monasterio-Ospitalea 1160. urtea baino lehenago sortu zen, Donejakue Bidearen adar sekundario batean, eta eskualde honetatik igarotzen ziren erromesentzako lekuko historiko garrantzitsu bihurtu zen. Bere helburu nagusia bidean zihoazen bidaiariei aterpea eta janaria eskaintzea zen, gorputzari ez ezik, arimari ere atseden emanez.

Kokapen estrategikoari esker, monasterioak dohaintza ugari jaso zituen, eta garai oparoak bizi izan zituen. 1325ean, 21 erlijioso bizi ziren bertan, eta erromesentzako geldialdi funtsezkoa bihurtu zen. Bere garrantzia ez zen ospital moduan bakarrik egon, baizik eta komunitate bizitzaren eta espiritualtasunaren gune gisa ere bai.

Urteen poderioz, monasterio-ospitaleak hainbat hondamendi jasan ditu. 1513an, D. Juan de Labriten tropen erasoa jasan zuen. 1764ko apirilaren 23an, sute batek eraikinaren barrualdea suntsitu zuen, eta altzari eta objektu baliotsuak galdu ziren. Harresiak egoera txarrean geratu ziren, eta horrek egitura gehiena desegiteko erabakia ekarri zuen. 1793an, Frantziako tropen erasoa (Konbentzio Gerran) kolpe gehiago izan zen toki historiko honentzat.

1764ko sutean monasterioan gurtzen zen Ama Birjinaren jatorrizko irudia ere galdu zen. Ondorengo berreraikuntzan, irudi berri bat jarri zuten, gaur egun Alkotzen gurtzen den tamaina txikiagoko eskultura eder bat. Irudi hau komunitatearen erresilientziaren eta erromesekiko fedearen sinbolo bihurtu da. Garai batean, erromesaldia egiten zen abuztuaren 28an (San Agustinen egunean), baina tropa frantsesen azken suntsiketaren ondoren, ospakizun hauek bertan behera geratu ziren eta gainbehera hasi zen.

Ermitaak bost tarteko nabe bakarra du, gurutzadura zorrotzeko estaldurarekin. Barneko hormak estalita daude, eta kanpoaldea kalitatezko harlangaitzez egina dago. Sarrerak bost arku zorrotz ditu, zutabeetako kapiteletan bermatuta. Goialdean, estilo errenazentistako leiho bitxi bat dago, eraikinari ukitu berezi bat emanez.

Iparraldeko aldean dauden kontra-euskarriak elizak atrio bat izan zezakeela iradokitzen dute. Hegoaldeko kontra-euskarriak berritze-lanen ondorio dira, espazioa berotzeko helburuarekin, aterpea hartzen zutenentzat erosoagoa izan zedin.

Santiago Monasterio-Ospitalea ez da eraikin soila, baizik eta erromes askoren historia eta igarotzea sinbolizatzen duen lekua da. Antzinako bide batean kokatua, litekeena da bide erromatar zahar bat berrerabiltzea, eta horrek historiaz eta arkitekturaz maiteminduta daudenentzat erakargarria egiten du.

Monumentu honek iraganaz hausnartzera gonbidatzen zaitu, eta inguruko naturaz gozatzera. Eskualdea bisitatzen ari bazara, ez ahaztu Ultzamako Bentan (Hotel Restaurante Venta de Ultzama) geldialdia egitea: bertan atseden hartu, eta gure kanutiloak eta gatzatua bezalako plater tradizionalak dastatu ahal izango dituzu. Historia, natura eta gastronomia uztartzen dituen esperientzia aparta zain duzu Donejakue Bidearen bihotzean!